ટાઈટલ વાંચીને ઉભા ન થઇ જતાં, તમને નથી કહ્યું. હવે તો ખબર નથી પણ વર્ષો પહેલાં વહેલી સવારે 'વંદના' કાર્યક્રમ રેડીયો પર આવતો, અને એમાં ખૂબજ સરસ ગુજરાતી ભજન, ગીત, પ્રભાતિયા વગેરે સવાર સુધારી દેતાં.
એમાનું એક ગીત હતું જેમાં કૃષ્ણને સવારે યશોદામાતા કેવી રીતે ઉઠાડતાં એનું વર્ણન સૂરીલું હતું,
'જાગને જાદવા કૃષ્ણ ગોવાળિયા, તુજ વિના ધેનમાં કોણ જાશે...'
હવે તો કૃષ્ણ હોય કે રાધા...આ ગીત વગાડીને ઉઠાડવા જઈએ તો મોઢું ઓશિકા નીચે દબાવી દેશે. જો કે હવેની યશોદામાતાઓ પણ મોડર્ન થઇ ગઈ છે. સૂર-તાલમાં સવારે બાળકોને ઉઠાડવામાં નથી માનતી. ઓટો રીવાઈન્ડ પર હોય એમ રોજ એક જ સૂર અને સ્ટાઈલમાં બાળકોને ઉઠાડવાની પ્રથા થઇ ગઈ છે.
દરેકને સવારે પોતે જ ઉઠવામાં વાંધો હોય અને એમાં પણ પોતે ઉઠીને બીજાનેય ઢંઢોળવા પડે તો બમણો વાંધો. બધાની લાઈફ ફાસ્ટ ટ્રેક પર ચાલતી હોવાથી મોટે ભાગે ઊઠવા અને ઉઠાડવાની રીતો હાઈટેક થઇ ગઈ છે. સવારે મમ્મી પપ્પાએ હવે જોબ પર જવાનું હોય અને બાળકોએ સ્કૂલમાં એટલે શરૂઆત જ હાઈ વોલ્યુમથી થાય. શાળાનો પહેલો દિવસ કે પહેલું અઠવાડિયું હોય ત્યારે માતા-પિતા ખૂબજ પ્રેમથી બાળકને ઉઠાડે અને એમનું બાળક પણ પ્રેમથી ઉઠે. ખરી બેસૂરી અંતાક્ષરી એક બે અઠવાડિયા પછી શરૂ થાય.
-જલ્દી ઉઠ.
-અલા એ ઉઠ...ઉભો થા.
-આજે બસ ગઈ તો હું મુકવા નથી આવવાની.
-ઉઠને બાપ!!!આ શું રોજ રોજ બુમો પડાવે છે.
આ બધા કોમન વાક્ય એલાર્મ બોલે પછી બોલાય, લગભગ બધાના જ ઘરે.
એકવાર એ પોયરાં પથારીમાંથી ડ્રેગ કરીને પોતાની જાતને બહાર લાવે પછી શરૂ થાય અંતાક્ષરી ભાગ ૨.
-ઓયે...બ્રશ પકડીને ઉભો કેમ છે?? જલ્દી કર.
-તું ફરી ટોયલેટમાં સુઈ ગઈ કે?
-પાણી જતું રહેશે,,,જલ્દી ન્હાવા જા.
-હજુયે તે સ્કૂલબેગ નથી ગોઠવી??
-આજે લંચ ખાઈ જજે, રોજ જ તારા નાટક હોય છે.
-નાહીને નીકળે છે પણ મોઢુ જો...જા ફરી મોઢુ ધોઈ આવ.
-એ એ એ એ ...વાળ જો,,, સરખા કર.
આ તો થયા નાના બચ્ચાઓ અને મા-બાપના મોડર્ન પ્રભાતિયા.
વેકેશનમાં તો પ્રભાતિયું ન સંભળાય, લગભગ બપોરીયું સંભળાય. પહેલાંના વખતમાં તો રજાઓ પડે એટલે બધાની દોટ મોસાળ ભણી જ હોય. અત્યારે જેમ સેલફોન બધાનાં હાથમાં જોવા મળે એમ જ એ વખતમાં દરેક જણનાં હાથમાં વેકેશનમાં એકાદ ભણીબેન કે ભાણાભાઈ જોવા મળે જ.
અમને અમારા મામા ખૂબ જ લાડ લડાવતાં. એમની એક આગવી રીત હતી અમને બધાને ઉઠાડવાની. પહેલાનાં ઘર પણ મજાના હતાં. અમારી આખી પલટન અગાસીમાં સુતી હોય અને એની ઉપરનાં માળે મામાના રૂમની અગાસી. એ સવારે ઉઠીને એમની અગાસીમાંથી બુમ પાડે...
'જે છેલ્લું ઉઠ્યું એ મગન ઠુંઠીયાંની વહુ'
કોણ હતા મગનભાઈ એ આજ સુધી સસ્પેન્સ છે. પણ એ અવાજ સાંભળીને અમે બધીજ છોકરીઓ તો ફટાક દઇને ઉભી થઇ જતી પણ છોકરાઓ કેમ ઉઠી જતાં એ વાતે આજે પણ એ બધા અમારી મશ્કરીનો ટાર્ગેટ બને છે.
મામાની લાડકી હોવાનો એક ફાયદો હતો. અમુક સવારે એમનાં તરફથી એક આગોતરી સુચના મળી જતી.
'જે દિવસે લક્ષ્મી (મોસાળની બાઈ) ન આવવાની હોય એ દિવસે ઉપરથી તારા મોઢા પર થોડું પાણી રેડીશ. સીધી ઉઠીને તૈયાર થઇ જજે. તો મારી જોડે ખેતર લઇ જઈશ, નહી તો ઘરકામ કરવું પડશે.'
લગભગ ડઝન જેટલા બાળકો અને આટલા બધા વડીલોમાં આપણને જ આ સ્પેશિયલ ડિસ્કાઉન્ટ મળતું બદલામાં સવારે વહેલું ઉઠવું પડતું. રસ્તામાંથી ગુલશન નંદાની નોવેલ અને મસ્ત નાસ્તો લઇ લેતાં. અને આજ સુધી ઘરમાં એ વાતને લઈને બધા જ હેરાન કે બાઈ ન હોય ત્યારે જ આ ખેતરમાં કેમની જતી રહેતી હતી.
એ જ મોસાળમાં જ્યારે બાળકોને લઈને ગઈ ત્યારે ફળીયામાં સવારે પાંચ વાગે ઉઠીને કોઈ દાતણ કરીને મોટેથી ખોખારો ખાઈને ગળું સાફ કર્યુઁ ત્યારે મારી નાનકી કહે,
'મોમ...સમબડી ઇઝ સીક, કોલ ૯૧૧!!'
અમારા ફૂવા જે ગામમાં રહેતાં એ ગામનાં મુખી હતાં. ફળિયામાં એમનું ઘર ઉચું. એટલે ત્યાં પણ અગાસીમાંથી સવારનો નજારો જોવાની ખુબજ મજા આવતી. કોઈ ભજન ગાતા ગાતા ભેંશ દોહતું, કોઈ ગરમ પાણી કરવા બંબા નીચે લાકડા સળગાવતું, ને કોઈ બહાર ખાટલો ઢાળીને સૂતેલાને જગાડીને હાથમાં ચ્હાનો કપ-રકાબી થમાવી દેતું. એક મા-દીકરાનો પ્રોગ્રામ જોવા અમે ખાસ વહેલા ઉઠતાં, જે આ પ્રમાણે હતો.
માતા : "મનસુખ"
મનસુખ : "હ્મ્મ"
માતા : "ઉઠ"
મનસુખ : "ઉઠ છ!"
બે મિનીટ પછી આ જ ડાયલોગ થોડા ઉંચા સ્વરે રીપીટ થતો.
૩ થી ૪ વારમાં તો આખું ફળિયું લગભગ સાંભળે એ રીતે 'મનસુખ... હ્મ્મ... ઉઠ...ઉઠ છ' એ મંત્ર સંભળાય. પછી એમની બાજુનાં ઘરમાં એક ઘરડા કાકા નાહીને નીકળે એટલે ૨૫ જેટલી છીંક જોરથી ખાય, ત્યારે કોઈ જ વાતો ન કરે. ખાલી એ બે પાંચ મિનીટ બધાજ મૌન પાળે અને મનસુખ સિવાય આખું ગામ એ છીંકોથી ઉઠી જાય. જેવા એ કાકા છીંક ખાતા બંધ થાય કે મનસુખની માતાજી વિફરે,
"અલા મનસુખયાઆઆઆ...."
અને મનસુખ એક જ છલાંગે સીધોજ બાથરૂમમાં ભાગે. આવુ રોજ જ થાય અને અમે એ જોઇ પાછા સુવા જઈએ કે ફોઈની કામવાળી નીચેથી આખા ફળિયાને સંભળાય એમ બોલે,
"આ મનસુખભઈ હોવ ઉઠ્યા... તમે હોવ હેઠે ઉતરો હેંડો."
ઉનાળામાં બાળકોને ઉઠાડવાની રીત પણ અનોખી,,,પંખો કે એરકન્ડીશન બંધ કરીએ એટલે કમને ઉભા થઇ જ જવાય. બારી બારણા ખોલીને સૂર્યોદયના દર્શન પરાણે કરાવીને પણ ઘણાં લોકો એમનાં બાળકોને ઉઠાડતા હોય છે. સુઈ જવાની પ્રથા એ જ રહી અને ઉઠાડવાની કાળક્રમે બદલાતી રહી. તમે કેવી રીતે ઉઠો છો?? :))
~ધૃતિ...
એમાનું એક ગીત હતું જેમાં કૃષ્ણને સવારે યશોદામાતા કેવી રીતે ઉઠાડતાં એનું વર્ણન સૂરીલું હતું,
'જાગને જાદવા કૃષ્ણ ગોવાળિયા, તુજ વિના ધેનમાં કોણ જાશે...'
હવે તો કૃષ્ણ હોય કે રાધા...આ ગીત વગાડીને ઉઠાડવા જઈએ તો મોઢું ઓશિકા નીચે દબાવી દેશે. જો કે હવેની યશોદામાતાઓ પણ મોડર્ન થઇ ગઈ છે. સૂર-તાલમાં સવારે બાળકોને ઉઠાડવામાં નથી માનતી. ઓટો રીવાઈન્ડ પર હોય એમ રોજ એક જ સૂર અને સ્ટાઈલમાં બાળકોને ઉઠાડવાની પ્રથા થઇ ગઈ છે.
દરેકને સવારે પોતે જ ઉઠવામાં વાંધો હોય અને એમાં પણ પોતે ઉઠીને બીજાનેય ઢંઢોળવા પડે તો બમણો વાંધો. બધાની લાઈફ ફાસ્ટ ટ્રેક પર ચાલતી હોવાથી મોટે ભાગે ઊઠવા અને ઉઠાડવાની રીતો હાઈટેક થઇ ગઈ છે. સવારે મમ્મી પપ્પાએ હવે જોબ પર જવાનું હોય અને બાળકોએ સ્કૂલમાં એટલે શરૂઆત જ હાઈ વોલ્યુમથી થાય. શાળાનો પહેલો દિવસ કે પહેલું અઠવાડિયું હોય ત્યારે માતા-પિતા ખૂબજ પ્રેમથી બાળકને ઉઠાડે અને એમનું બાળક પણ પ્રેમથી ઉઠે. ખરી બેસૂરી અંતાક્ષરી એક બે અઠવાડિયા પછી શરૂ થાય.
-જલ્દી ઉઠ.
-અલા એ ઉઠ...ઉભો થા.
-આજે બસ ગઈ તો હું મુકવા નથી આવવાની.
-ઉઠને બાપ!!!આ શું રોજ રોજ બુમો પડાવે છે.
આ બધા કોમન વાક્ય એલાર્મ બોલે પછી બોલાય, લગભગ બધાના જ ઘરે.
એકવાર એ પોયરાં પથારીમાંથી ડ્રેગ કરીને પોતાની જાતને બહાર લાવે પછી શરૂ થાય અંતાક્ષરી ભાગ ૨.
-ઓયે...બ્રશ પકડીને ઉભો કેમ છે?? જલ્દી કર.
-તું ફરી ટોયલેટમાં સુઈ ગઈ કે?
-પાણી જતું રહેશે,,,જલ્દી ન્હાવા જા.
-હજુયે તે સ્કૂલબેગ નથી ગોઠવી??
-આજે લંચ ખાઈ જજે, રોજ જ તારા નાટક હોય છે.
-નાહીને નીકળે છે પણ મોઢુ જો...જા ફરી મોઢુ ધોઈ આવ.
-એ એ એ એ ...વાળ જો,,, સરખા કર.
આ તો થયા નાના બચ્ચાઓ અને મા-બાપના મોડર્ન પ્રભાતિયા.
વેકેશનમાં તો પ્રભાતિયું ન સંભળાય, લગભગ બપોરીયું સંભળાય. પહેલાંના વખતમાં તો રજાઓ પડે એટલે બધાની દોટ મોસાળ ભણી જ હોય. અત્યારે જેમ સેલફોન બધાનાં હાથમાં જોવા મળે એમ જ એ વખતમાં દરેક જણનાં હાથમાં વેકેશનમાં એકાદ ભણીબેન કે ભાણાભાઈ જોવા મળે જ.
અમને અમારા મામા ખૂબ જ લાડ લડાવતાં. એમની એક આગવી રીત હતી અમને બધાને ઉઠાડવાની. પહેલાનાં ઘર પણ મજાના હતાં. અમારી આખી પલટન અગાસીમાં સુતી હોય અને એની ઉપરનાં માળે મામાના રૂમની અગાસી. એ સવારે ઉઠીને એમની અગાસીમાંથી બુમ પાડે...
'જે છેલ્લું ઉઠ્યું એ મગન ઠુંઠીયાંની વહુ'
કોણ હતા મગનભાઈ એ આજ સુધી સસ્પેન્સ છે. પણ એ અવાજ સાંભળીને અમે બધીજ છોકરીઓ તો ફટાક દઇને ઉભી થઇ જતી પણ છોકરાઓ કેમ ઉઠી જતાં એ વાતે આજે પણ એ બધા અમારી મશ્કરીનો ટાર્ગેટ બને છે.
મામાની લાડકી હોવાનો એક ફાયદો હતો. અમુક સવારે એમનાં તરફથી એક આગોતરી સુચના મળી જતી.
'જે દિવસે લક્ષ્મી (મોસાળની બાઈ) ન આવવાની હોય એ દિવસે ઉપરથી તારા મોઢા પર થોડું પાણી રેડીશ. સીધી ઉઠીને તૈયાર થઇ જજે. તો મારી જોડે ખેતર લઇ જઈશ, નહી તો ઘરકામ કરવું પડશે.'
લગભગ ડઝન જેટલા બાળકો અને આટલા બધા વડીલોમાં આપણને જ આ સ્પેશિયલ ડિસ્કાઉન્ટ મળતું બદલામાં સવારે વહેલું ઉઠવું પડતું. રસ્તામાંથી ગુલશન નંદાની નોવેલ અને મસ્ત નાસ્તો લઇ લેતાં. અને આજ સુધી ઘરમાં એ વાતને લઈને બધા જ હેરાન કે બાઈ ન હોય ત્યારે જ આ ખેતરમાં કેમની જતી રહેતી હતી.
એ જ મોસાળમાં જ્યારે બાળકોને લઈને ગઈ ત્યારે ફળીયામાં સવારે પાંચ વાગે ઉઠીને કોઈ દાતણ કરીને મોટેથી ખોખારો ખાઈને ગળું સાફ કર્યુઁ ત્યારે મારી નાનકી કહે,
'મોમ...સમબડી ઇઝ સીક, કોલ ૯૧૧!!'
અમારા ફૂવા જે ગામમાં રહેતાં એ ગામનાં મુખી હતાં. ફળિયામાં એમનું ઘર ઉચું. એટલે ત્યાં પણ અગાસીમાંથી સવારનો નજારો જોવાની ખુબજ મજા આવતી. કોઈ ભજન ગાતા ગાતા ભેંશ દોહતું, કોઈ ગરમ પાણી કરવા બંબા નીચે લાકડા સળગાવતું, ને કોઈ બહાર ખાટલો ઢાળીને સૂતેલાને જગાડીને હાથમાં ચ્હાનો કપ-રકાબી થમાવી દેતું. એક મા-દીકરાનો પ્રોગ્રામ જોવા અમે ખાસ વહેલા ઉઠતાં, જે આ પ્રમાણે હતો.
માતા : "મનસુખ"
મનસુખ : "હ્મ્મ"
માતા : "ઉઠ"
મનસુખ : "ઉઠ છ!"
બે મિનીટ પછી આ જ ડાયલોગ થોડા ઉંચા સ્વરે રીપીટ થતો.
૩ થી ૪ વારમાં તો આખું ફળિયું લગભગ સાંભળે એ રીતે 'મનસુખ... હ્મ્મ... ઉઠ...ઉઠ છ' એ મંત્ર સંભળાય. પછી એમની બાજુનાં ઘરમાં એક ઘરડા કાકા નાહીને નીકળે એટલે ૨૫ જેટલી છીંક જોરથી ખાય, ત્યારે કોઈ જ વાતો ન કરે. ખાલી એ બે પાંચ મિનીટ બધાજ મૌન પાળે અને મનસુખ સિવાય આખું ગામ એ છીંકોથી ઉઠી જાય. જેવા એ કાકા છીંક ખાતા બંધ થાય કે મનસુખની માતાજી વિફરે,
"અલા મનસુખયાઆઆઆ...."
અને મનસુખ એક જ છલાંગે સીધોજ બાથરૂમમાં ભાગે. આવુ રોજ જ થાય અને અમે એ જોઇ પાછા સુવા જઈએ કે ફોઈની કામવાળી નીચેથી આખા ફળિયાને સંભળાય એમ બોલે,
"આ મનસુખભઈ હોવ ઉઠ્યા... તમે હોવ હેઠે ઉતરો હેંડો."
ઉનાળામાં બાળકોને ઉઠાડવાની રીત પણ અનોખી,,,પંખો કે એરકન્ડીશન બંધ કરીએ એટલે કમને ઉભા થઇ જ જવાય. બારી બારણા ખોલીને સૂર્યોદયના દર્શન પરાણે કરાવીને પણ ઘણાં લોકો એમનાં બાળકોને ઉઠાડતા હોય છે. સુઈ જવાની પ્રથા એ જ રહી અને ઉઠાડવાની કાળક્રમે બદલાતી રહી. તમે કેવી રીતે ઉઠો છો?? :))
~ધૃતિ...
